Schiet in zaad! Waarom zelf zaden kweken?

Verslag workshop Patricia Boey van de Zadenwerkgroep van Velt | 4 maart 2017 Reclaim the Seeds

Waarom zelf zaden kweken?
Verse zaadjes, je weet wat je kweekt, je ziet de hele cyclus, experiment, antieke variëteiten bewaren, ruilmiddel, actie: laat niet alles aan de multinationals.
Nadeel: De plant kan niet meer worden opgegeten. Wanneer je eerst zou oogsten en later beslist om de plant te selecteren voor zaadwinning, heb je de kans dat de zaden niet meer kunnen afrijpen.

Aandachtspunten in de tuin: begin met gemakkelijke zaden: sla, rucola, tuinkers, kervel, peterselie. Geef de planten plaats, ruimte en steun.
Droge zaadwinning is de procedure voor de meeste zaden.

Kies een geschikte ouderplant:
- algemene levenskracht;
- bestand tegen langdurige droogte, wind, regen, etc.;
- ziekteresistentie;
- aantrekkelijke vorm;
- hoogte;
- sterke stengels;
- mooie bladkleur;
- vroege bloei;
- aroma, smakelijke vruchten;
- grotere vruchten;
- veel vruchten dragen;
- lange bewaartijd;
- goed kiemen.

Aandachtspunten bij oogsten, drogen, dorsen:
- niet te vroeg oogsten: onrijp / vochtig;
- niet te laat oogsten: verlies / kiemen;
- labelen;
- luchtig & snel drogen;
- test: droog zaad plet niet, maar breekt;
- oogst / droog / dors: in een zak, op een zeil, in een kruiwagen, afritsen, tegen harde wand meppen, pletten met deegrol (op zak).

Groenten raszuiver houden? Zelfbestuiving vs. kruisbestuiving (door wind, insecten).
Het niet raszuiver houden heet verbastering, voorzorgen hiertegen zijn:
- kies voor zelfbestuivers, bijvoorbeeld de meeste tomaten;
- één soort/type/ras tegelijk laten bloeien;
- afstand bewaren;
- afdekken;
- met de hand bevruchten.

Familie	Soort	Rassen
Allium	Allium cepa (ui)	Sturon / White Lisbon / Rode van Florence
Allium	Allium porrum (prei)	Gele van Poitue / Oerprei / Luikse Blauw

Het ene ras kan met het andere kruisen, de ene soort kruist niet met het de andere.
(als de eerste en de tweede Latijnse naam hetzelfde zijn, kunnen de rassen kruisen).

Gevoelig voor kruisbestuiving:
- boerenkool, broccoli, rode kool en diverse andere kolen;
- snijbiet, rode biet;
- pompoen, courgette, patisson;
- paprika, peper;
- radijs, rammenas.

Met de juiste wetenschappelijke naam weet je of twee groenten met elkaar verwant zijn en dus kunnen kruisen.

Natte zaadwinning (bv tomaat):
1. Uitlepelen;
2. Zeven;
3. Fermenteren in potje met water (en direct labelen) 5 tot 7 dagen op een warme plek. Door het fermentatieproces krijg je zuiverder zaad;
3. Afspoelen;
4. Drogen op een waterdoorlatende niet klevende ondergrond (bv: worteldoek).

Wat kun je zelf als tuinier nog doen? zoek oude / bijzondere / goede rassen & soorten, vermeerder zelf enkele soorten, wissel uit.

Bewaring: zo koud mogelijk, donker, zonder grote temperatuurwisselingen.

Zaadkiemtest: bij ouder zaad, of onzekerheid over leeftijd. Als kiemkracht minder is, dichter uitzaaien.

Biodiversiteit: een eeuw geleden werden er nog honderden variëteiten aangeboden, inmiddels worden er wereldwijd nog maar enkele van deze zaden teruggevonden.

Fouten die je kunt maken bij zaadwinning:
- verkeerd moment oogsten
- verkeerde manier oogsten
- onzorgvuldig oogsten, met verlies van zaden
- niet goed schonen
- niet goed drogen
- niet juist bewaren
- niet / fout labelen

Links:

- Zie ook de verslagen van workshops over dit onderwerp van tijdens Reclaim the Seeds in 2016: Presentatie Zelf Zaad Telen in de Moestuin door Janneke Tops en Workshop Zelf zaden vermeerderen door Linder van den Heerik.

- Meer informatie over het zelf winnen van zaden is te vinden in het door Jan van Arkel en Velt uitgegeven boek: 'Zelf zaden telen' van Janneke Tops.

- Een ander zeer uitgebreide bron van informatie is de DVD-box 'From Seed to Seed'. De door Longo maï gemaakte box is te bestellen bij Omslag.

Op de website van ASEED staat een overzicht van handleidingen 'seed saving'.

Verslag gemaakt door Sindy Fransen

-- Klik hier om terug te gaan naar het verslagenoverzicht --